Tekort aan slaap is slecht voor het geheugen

Na een slechte nachtrust hebben we minder energie en voelen we ons minder alert. Onze hersenen lijken minder goed te werken en het geheugen laat ons vaker in de steek. Psychological Science publiceerde eind 2015 een interessant artikel over 'Sleep deprivation and false memories' (letterlijk: tekort aan slaap en valse herinneringen), waaruit blijkt dat een tekort aan slaap slecht is voor het geheugen. Uit de studie komt naar voor dat we door te weinig te slapen minder goed details onthouden en gebeurtenissen door elkaar halen.

Invloed van slaap op de hersenen

Een goede nachtrust is dus zeker belangrijk voor de gezondheid van de hersenen. Tijdens de slaap herstellen de hersenen en worden cellulaire afvalstoffen en eiwitten verwijderd (geproduceerd door het actief zijn van de hersencellen overdag). Onvoldoende slaap leidt tot onvoldoende herstel van de hersenen. Een slechte nachtrust zorgt voor een opeenstapeling van eiwitten en die zijn schadelijk voor de werking van de neuronen en de hersencellen. De hersencellen krijgen te veel afvalstoffen te verwerken, nemen onvoldoende 'gezonde' stoffen (voeding voor de hersencellen) op en gaan krimpen. Ze verliezen daardoor hun functie om bepaalde taken correct uit te voeren.

Voor het optimaal functioneren en het nachtelijke herstel van de hersenen is een minimale nachtrust van 6 uur noodzakelijk. Na amper één slechte nachtrust kunnen we al minder helder denken en gaat ons probleemoplossend vermogen al achteruit. Bij onvoldoende nachtrust vermindert ook het vermogen om te leren, taken correct uit te voeren en zaken te herinneren. Op lange termijn kan dit zelfs leiden tot dementie en Alzheimer. Voldoende slapen beschermt ons tegen aandoeningen van de hersenen en het geheugen.

Professor Sexton publiceerde het onderzoek 'Poor sleep is asscociated with increased cortical atrophy' (2014) waaruit blijkt dat de hersenen en de hersencellen vlugger krimpen bij mensen die lijden aan insomnia en slaapproblemen. Het effect werd gemeten over een periode van 3,5 jaar en was voornamelijk terug te vinden bij 60-plussers.

Het geheugen verbeteren door een powernap

Uit bovenstaande onderzoeken komt duidelijk naar voor dat de nachtrust sterk verbonden is aan een goed geheugen. Kan een powernap (een klein dutje over de middag) ons geheugen en intellectueel denken dan verbeteren? Professor Mednick, een slaapexpert, bestudeerde in haar onderzoek 'The secret and surprising power of naps' het geheim en de verrassende effecten van een kort middagdutje. De resultaten van het onderzoek zijn positief: een middagdutje van 15-20 minuten is al voldoende om het geheugen en de leervaardigheden te verbeteren.

Uit het slaaponderzoek van Dorsoo in 2023 kunnen we opmaken dat 4 % van de Vlamingen dagelijks een dutje van ongeveer drie kwartier doet. Dat is dus te lang om de voordelen van een powernap te mogen ervaren. Bij een dutje van tien à twintig minuten komt u in uw eerste – en soms tweede – slaapfase terecht. Dat verhoogt tijdelijk uw aandacht en concentratie, waardoor u er weer tegenaan kunt. Van een powernap van meer dan 30 minuten wordt u alleen maar trager, slaperiger en vermoeider dan voorheen. 

Conclusie

Willen we overdag alerter zijn en ons geheugen en onze leervaardigheden verbeteren, dan komt een goede nachtrust op de eerste plaats, maar ook een powernap kan nuttig zijn om de hersenen weer op te laden. Dat kan helpen om dementie en alzheimer te voorkomen, maar ook voor studenten die tijdens de examens hun brein extra tot rust willen laten komen.

Gerelateerde artikels

• Waarom is slaap belangrijk?
• Invloed van slaaptekort op het lichaam
• Wat doet slaap met onze hersenen? Een nieuwe studie
• Wat is insomnia en wat zijn de oorzaken?
• Gebrek aan slaap kan immuniteitsproblemen veroorzaken