Wat doet slaap met onze hersenen? Een nieuwe studie.
Goed en voldoende slapen is belangrijk voor een goede gezondheid. De meeste mensen hebben 7 tot 8 uur slaap nodig. Een nachtrust wordt gekenmerkt door periodes van diepe en minder diepe slaap. Mensen die gemakkelijker inslapen en dieper slapen, hebben daarom minder slaap nodig. Tijdens het slaapproces is ons wakend bewustzijn afwezig en niet actief. Daardoor komen het lichaam en de geest tot rust en herstel.
Hersenen en slaap-waakritme
Diep vanuit de hersenen wordt het slaap-waakritme geregeld. Enerzijds gebeurt dat onder invloed van het slaaphormoon melatonine. Melatonineproductie is direct gekoppeld aan de blootstelling aan licht van bepaalde receptoren in het oognetvlies. Hoe minder licht, hoe meer melatonine vrijkomt. Dat is een signaal voor het lichaam en de geest om zich voor te bereiden op de nacht (moe worden, geeuwen, ogen sluiten). Anderzijds controleren bepaalde gebieden in de hersenstam de toestand van waken en slapen. Die specifieke gebieden worden kernen genoemd. Ze reguleren de arousal.
Arousal
Arousal zegt iets over de wakkere toestand van ons lichaam en wordt ook de activatietoestand van het zenuwstelsel genoemd. Dat houdt verband met de graad van mentale alertheid en bewustzijn. Zo spreekt men over lage arousal (zoals bij slaperigheid), gemiddelde arousal (de ontspannen waakmomenten) en over-arousal (bij stress, inspanning, angst en opwinding). Tijdens die toestand worden bepaalde neurotransmitters (een soort hormonen) geproduceerd, zoals de bekende adrenaline en cortisol. Die houden ons wakker. Naarmate de dag vordert, neemt de concentratie af. Terwijl die neurotransmitters afnemen in concentratie, komen andere neurotransmitters vrij met een tegengestelde werking, zoals adenosine. Dat lokt dan de slaaptoestand uit. Slaapstoornissen kunnen dus ontstaan door een gewijzigde concentratie in de neurotransmitters in de hersenen, bijvoorbeeld bij een te hoge arousal door stress of bij depressie en angststoornissen.
Het nut van slaap
Het idee dat slaap dient voor het herstel van lichaam en geest lijkt logisch, maar is niet volledig. Zowel onze hersenen als ons lichaam blijven actief tijdens de slaap. De hartspier, bijvoorbeeld, stopt niet om te rusten en het diepe slapen kost ook energie. Een goede manier om de betekenis van slaap te begrijpen, is door te kijken wat er gebeurt als we niet of onvoldoende slapen. Slaapgebrek blijkt het functioneren van onze hersenen heel sterk te beïnvloeden. Het levert problemen op met het geheugen, het concentratievermogen, de spraak, de reactiesnelheid en de besluitvaardigheid. Het tast ook het gevoel voor tijd en ruimte aan. Ook heeft slaaptekort een negatieve invloed op onze emoties en fysieke gezondheid.
Verbeter uw nachtrust.
Een goede nachtrust is essentieel om goed te recupereren. Lees meer over het best ondersteunende bed van Dorsoo.
De invloed van slaap op de hersenen: een nieuwe studie gepubliceerd door het wetenschappelijk tijdschrift Science
Amerikaanse onderzoekers hebben ontdekt dat tijdens de slaap talrijke processen op gang komen die te vergelijken zijn met een wasbeurt.
'Tijdens de slaap krimpen de hersencellen, waardoor lichaamsvloeistoffen vrij spel hebben tussen de cellen. Op die manier worden gif- en afvalstoffen opgeruimd die zich tijdens de waakperiode opgehoopt hebben.'
Het schoonmaakproces lijkt een van de belangrijkste redenen om te slapen. Als de hersenen daarbij wakker zouden zijn, zou dat te veel energie kosten. 'Vergelijk het met een feestje bij je thuis. Je kunt de gasten entertainen of de rommel opruimen, maar niet allebei tegelijk', zegt professor Nedergaard. De onderzoekers vermoeden dat problemen met dat schoonmaaksysteem kunnen bijdragen aan ziekten als alzheimer en parkinson. Bij die ziekten hopen beschadigde eiwitten zich op in de hersenen. Maar dat zou nader onderzocht moeten worden, benadrukken de onderzoekers.
Besluit
Slaap zorgt dus voor het herstel van de hersenen. De hypothese dat slaaptekort de hersenen kan beschadigen, is daardoor weer wat sterker geworden.
Gerelateerde artikels
