De wisselwerking tussen nekpijn en hoofdpijn

Jan - Manueel therapeut Leestijd: 7 minuten

Nekpijn en hoofdpijn vormen een significante bron van ongemak voor een groot deel van de bevolking. Een Noors onderzoek¹ uit 2020 wees zelfs uit dat 1 op de 6 mensen dagelijks hoofdpijn heeft. Nekpijn is nooit veraf, omdat de spieren en zenuwen in het hoofd en de nek met elkaar verbonden zijn.

De nek is een belangrijk kruispunt van zenuwen en spieren die het hoofd met de rest van het lichaam verbinden. Bekijk alleen maar eens de omvang van de trapeziusspier, ook bekend als de monnikskapspier.

De trapeziusspier speelt een hoofdrol in veel vormen van nek- en hoofdpijn

Die ruitvormige spier ontspringt aan de schedelbasis (het ligamentum nuchae en de processus spinosi C7 – Th12). Meteen al een eerste reden waarom hoofdpijn een veelgehoorde klacht is als de spier overbelast is of opspeelt. Verder zit de spier vast aan het buitenste deel van het schouderblad (clavicula), het dak van het schouderblad (acromion) en de schouderbladkam (spina scapula). De link naar schouderpijn is dan ook gauw gelegd. De zenuw die door de spier loopt, is de nervus accessorius (C2 – C3 – C4).

Functies van de trapeziusspier

De spier bestaat uit drie grote delen. Als we bekijken welke functies elk van die delen vervult, hebben we meteen ook beter inzicht in de mogelijke overbelasting en pijn die er kan uit voortvloeien, elk met zijn eigen functies:

De m. trapezius par descendens zit echt in de nek, aan weerszijden tussen wervelkolom en schouders en helpt om het schouderblad aan die zijde te heffen, het hoofd te kantelen naar die zijde en het hoofd te roteren in de andere richting.
De m. trapezius transversa ligt tussen wervelkolom en schouders en helpt om het schouderblad richting de wervelkolom te houden, naar het midden van de rug te trekken dus.
De m. trapezius ascendens, die al richting middenrug gaat, trekt het schouderblad naar beneden en naar binnen (richting wervelkolom) en zorgt ervoor dat het schouderblad gestabiliseerd wordt op de borstkas. Zelfs daar, het verst van de nek af, kan ze bij overbelasting nog altijd nekklachten veroorzaken.

Kwalijk voor nek en hoofd: langdurig zitten en smartphonegebruik

Nu we weten welke functies die spier vervult, begrijpen we ook dat overbelasting nooit veraf is bij langdurig zitten (en dan al zeker in een verkeerde houding, of licht voorovergebogen). Een onderzoek uit 2022² wees uit dat ongeveer 64 % van de deelnemers die hoofdpijn rapporteerden, ook nekpijn ervoer, met name zij die voornamelijk zittend werk verrichten en ernstigere pijn rapporteerden. Die licht overhellende houding is overigens de typische houding als we onze smartphone gebruiken. Dat leidde zelfs tot de term sms-nek om de pijn aan te duiden die ontstaat door te veelvuldig gebruik ervan.

Het mag duidelijk zijn dat er in de zone rond de trapeziusspier een complexe interactie speelt van symptomen, waarbij hoofdpijn die vanuit de nek ontstaat vaak voorvalt. De pijn in het hoofd kan zich uiten door een kloppend, stekend, bonkend, zeurend of vervelend gevoel.

Soorten hoofdpijn die vaak met nekpijn samengaan

Het mag dus niet verwonderen dat bij drie voorname soorten hoofdpijn ook nekpijn een rol speelt. Per type hoofdpijn gaan we verder in op de specifieke kenmerken ervan en de relatie tussen de hoofdpijn en de nek:

Spanningshoofdpijn

Spanningshoofdpijn is de meest voorkomende vorm van hoofdpijn. Kenmerkend is een doffe, drukkende pijn aan beide kanten van het hoofd, alsof er een strakke band omheen zit. Die hoofdpijn gaat vaak samen met nekpijn en wordt voornamelijk veroorzaakt door spierspanning in de nek en schouders. De hoofdpijn kan ook in het achterhoofd en de nek voelbaar zijn.

Behalve hoofdpijn is er vaak ook sprake van een stijve nek, een algemeen gevoel van misselijkheid, duizeligheid of vermoeidheid, en de pijn kan verergeren door verdere spierspanning. De duur van de pijn in hoofd, achterhoofd en nek kan variëren, met periodes van pijn afgewisseld met pijnvrije momenten.

Oorzaken van spanningshoofdpijn

De spanning op de spieren kan het gevolg zijn van verschillende psychische factoren, zoals stress en angst, maar ook van lichamelijke factoren, zoals een onjuiste houding, vermoeidheid, slaaptekort of een verkeerd slaapsysteem.

Cervicogene hoofdpijn

Cervicogene hoofdpijn is een specifieke vorm van hoofdpijn die zijn oorsprong vindt in de cervicale wervelkolom. De pijn kan uitstralen van de nek naar het hoofd, vaak naar één kant van het hoofd of achterhoofd. Die aandoening benadrukt de directe anatomische en functionele connecties tussen de structuren van de nek en het hoofd.

Oorzaken van cervicogene hoofdpijn

Factoren zoals microtrauma’s, whiplash, een hernia of langdurige belastende houdingen kunnen die vorm van hoofdpijn veroorzaken of verergeren. Ook het gebruik van een verkeerd hoofdkussen kan cervicogene klachten veroorzaken. Een kussen dat niet de juiste ondersteuning biedt, kan leiden tot een abnormale positie van de nek tijdens de slaap. De wervels worden zo elke nacht overbelast, waardoor artrose vlugger optreedt, maar ook de spieren tijdens de slaap onder spanning staan en niet tot rust komen. Een slecht hoofdkussen kan dus ook hoofdpijn geven, behalve nekpijn en gevoelige schouders en armen.

Migraine

Bij migraine ervaart u een hevige, kloppende of bonzende pijn, die vaak voorkomt aan een kant van het hoofd. Mogelijk bent u ook misselijk en moet u overgeven. Interessant is dat recente meta-analyses³aangetoond hebben dat nekpijn ongeveer 12 keer waarschijnlijker is bij migrainepatiënten vergeleken met mensen zonder hoofdpijn. Die gegevens onderstrepen het belang van het erkennen van nekpijn als een belangrijke factor in de diagnose en behandeling van migraine. Het kan zijn dat de nekpijn een symptoom is van de migraine of dat spanning en problemen in de nek een trigger zijn voor migraineaanvallen.

Oorzaken van migraine

De precieze oorzaken van migraine zijn onbekend. Alleen zijn er wel bepaalde correlaties duidelijk, zoals hierboven beschreven, bijvoorbeeld met nekpijn, wat dan weer verband met stress en spanning zou kunnen houden. Zonder wetenschappelijke consensus over de precieze oorzakelijke wisselwerking zijn er onderzoeken die erop wijzen dat prikkels zoals geluid, licht, geuren of lawaai de migraine kunnen verergeren. Ook een gebrek aan slaap zou de klachten in de hand werken, maar ook voeding (zowel wat u eet als wanneer u eet) of zelfs het weer (regenweer bijvoorbeeld) zou een nefaste invloed kunnen hebben. Ook lichamelijke inspanningen, inclusief seksuele activiteit, kunnen migraine ontlokken.

Bij vrouwen wordt vastgesteld dat migraine meer voorkomt. Ze kunnen meer last hebben van migraine rond hun menstruatie, wat te maken heeft met hormonale schommelingen.

Verbeter uw nachtrust.

Een goede nachtrust is essentieel om goed te recupereren. Lees meer over het best ondersteunende bed van Dorsoo.

Ontdek Dorsoo Active+

Hoofdpijn vanuit de nek verhelpen

Wilt u hoofd- en nekpijn verminderen, dan komt het er in de eerste plaats op aan om op zoek te gaan naar de persoonlijke triggers en daar eerst iets aan te doen. Dat kan gaan van aanpassingen aan uw levensstijl, zoals het verbeteren van uw houding, opletten met smartphonegebruik of het optimaliseren van de slaaphygiëne.

Echt kwalitatieve rust is dus nodig. Behalve een gedegen bed, bij voorkeur een met sterke ergonomische kwaliteiten zoals het slaapsysteem van Dorsoo, is een kwalitatief hoofdkussen een sleutelelement voor een goede ondersteuning van de nek en positionering versus de wervelkolom. Het doel van een kussen is om uw hoofd en nek goed te ondersteunen en in een neutrale positie te houden tijdens het slapen. Het ideale kussen past bij uw lichaam en uw slaaphouding. Bij Dorsoo hebt u keuze uit verschillende ergonomische hoofdkussens die de beste ondersteuning op maat bieden en zorgen voor een optimale ontspanning van de nekspieren. Elders op onze blog leest u wat een goed hoofdkussen is bij nekklachten.

ergonomisch hoofdkussen nekpijn en hoofdpijn

Omdat de relatie tussen nek- en hoofdpijn zo complex is, lukt het misschien niet alleen met de persoonlijke ingrepen die we net aanreikten. Bij aanhoudende pijn is vaak een multidisciplinaire aanpak voor diagnose en behandeling aangewezen.

Belangrijk bij dat alles: zoek uw heil niet in pijnstillers. Die zijn zeker niet de oplossing op lange termijn. Integendeel, ze kunnen de aanleiding zijn tot nog een ander soort hoofdpijn die we verderop nog even belichten: medication overuse headache. Artsen adviseren sowieso om het aantal pijnstillers te beperken tot maximaal acht dagen per maand.

Soorten hoofdpijn die niet met nekpijn gerelateerd zijn

Hoewel deze blog gaat over de relatie tussen hoofdpijn en nekpijn, geven we nog twee soorten hoofdpijn mee die niet meteen met de nek lijken te maken te hebben. Zo kunt u deze 'pure hoofdpijn' ook herkennen en onderscheiden van nekgerelateerde hoofdpijn.

Clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn, hoewel zeldzaam, vormt een ernstige vorm van hoofdpijn waarbij we extreme pijn ervaren die uitstraalt naar de nek en het gezicht. Die 'zelfmoordhoofdpijn' kan tot acht keer per dag optreden en duurt meestal een klein uur. De oorzaak is niet bekend maar een hypothese is dat de biologische klok en de hormoonhuishouding volledig overhoop liggen. Dat betekent dat chronisch slaaptekort ook clusterhoofdpijn zou kunnen veroorzaken.

Medication overuse headache

Vrij vertaald: hoofdpijn door overgebruik van medicatie. Dat komt voor bij mensen die vaak erge hoofdpijn hebben en daar veel (minimaal 10 tot 15 dagen per maand) pijnstillers tegen nemen. Zo komen ze in een vicieuze cirkel terecht en wordt de oplossing op den duur het probleem. Het is volgens artsen de 'nummer één vermijdbare hoofdpijn in de maatschappij'.

Bronnen

Gerelateerde artikels

Over Jan, manueel therapeut bij Dorsoo Een actieve carrière als voetballer en 20 jaar praktijkervaring als kinesitherapeut (met specialisaties manuele therapie, psychomotoriek en relaxatietherapie) zorgen ervoor dat Jan reeds meer dan 10 jaar mensen met rugklachten advies geeft om pijnvrij te kunnen slapen op een Dorsoo-bed.