Slaapstoornissen: soorten, symptomen en behandeling
Artsen onderscheiden slaapstoornissen van slaapproblemen. Nochtans: ze houden u allebei ’s nachts wakker. En overdag zorgen ze beide voor prikkelbaarheid, concentratiestoornissen tot zelfs neerslachtigheid. Wat is dan het verschil? De medische wereld ziet slaapproblemen veeleer als vaak terugkerende klachten: niet kunnen inslapen, ’s nachts wakker worden, … Slaapstoornissen hebben daarentegen een duidelijk aantoonbare medische oorzaak. Wij geven u de symptomen, en wat u kunt doen om ze te behandelen.
Zes soorten slaapstoornissen
Slaapstoornissen komen vaak voor in België. Uit onderzoek blijkt dat meer dan een kwart van de bevolking slaapstoornissen vertoont. De frequentie varieert van sporadische tot dagelijkse klachten. De medische wereld onderscheidt zes soorten slaapstoornissen:
- Insomnie
- Hypersomnie
- Parasomnie
- Circadiane ritmestoornis
- Slaapgerelateerde bewegingsstoornis
- Slaapgerelateerde ademhalingsstoornis
Symptomen van slaapstoornissen
Symptomen van slaapstoornissen komen allemaal op hetzelfde neer: u slaapt slecht. Maar alle soorten slaapstoornissen hebben hun eigen, specifieke symptomen.
1. Insomnie
Met insomnie slaapt u heel slecht in. Deze stoornis gaat ook gepaard met moeilijk doorslapen en vroeg ontwaken. Insomnie gaat gepaard met vermoeidheid overdag, concentratieproblemen en prikkelbaarheid. Ook lichamelijk kunt u klachten ontwikkelen: weinig energie, verminderde weerstand tegen ziekte, pijn van de rug over nek en schouders tot het hoofd.
Insomnie is normaal gezien een acute slaapstoornis. Als dit lang aanhoudt spreken we van chronische insomnie.
2. Hypersomnie
’s Nachts slapen patiënten met hypersomnie over het algemeen normaal. Hun belangrijkste klacht: overmatige slaperigheid overdag. Die slaperigheid varieert van licht (genre dip na het eten) tot zwaar: in slaap vallen in gezelschap. Bij ernstige gevallen gaat de patiënt tijdens een aanval door met de activiteit waarmee hij bezig is, zonder het zich achteraf te herinneren.
De bekendste vorm van hypersomnie heet narcolepsie. Slaapaanvallen komen voor tijdens perioden van spanning, of juist tijdens saaie momenten. Narcoleptici verliezen ook vaak de controle over hun spieren. Ze vallen dan neer en kunnen niet spreken. Maar ze blijven tegelijk bij bewustzijn en ademen gewoon door.
3. Parasomnie
Parasomnieën zijn slaapstoornissen waarbij mensen tijdens de slaap de gekste dingen beginnen doen. De categorie ‘parasomnie’ kent enkele bekende stoornissen. Zo is er de pavor nocturnis, de wetenschappelijke term voor nachtelijke angstaanvallen die meestal kinderen treffen.
Nog een opvallende stoornis in dit rijtje: de ‘remslaapgedragsstoornis’. In het Engels ‘rapid eye movement sleep behavior disorder’, ook wel afgekort tot RBD. Patiënten met RBD voeren de handelingen in hun dromen letterlijk uit in hun slaap. Ze schoppen, roepen, slaan, en springen soms zelfs uit bed. Achteraf kunnen ze zich hun droom vaak herinneren, maar hebben ze geen idee van wat ze allemaal hebben uitgespookt. Hun bedpartner daarentegen herinnert zich hun slaapgedrag maar al te goed …
Tenslotte de bekendste soort parasomnie: slaapwandelen. Net als bij nachtelijke angstaanvallen, zijn het vooral kinderen die hier last van hebben. Bij volwassenen komt het minder voor. De ene slaapwandelaar is trouwens de andere niet: sommigen zitten rechtop in hun bed, anderen lopen rond, enkelingen gaan zelfs eten of autorijden.
4. Circadiane ritmestoornis
Wanneer uw biologische klok ontregeld geraakt, spreken we van een circadiane ritmestoornis.
Een voorbeeld is het vertraagde slaapfasesyndroom. Ook wel DSPS genoemd, afkorting voor Delayed Sleep Phase Syndrome. DSPS’ers vallen extreem laat in slaap. Als ze voor hun werk of hun gezinsleven vroeg moeten opstaan, riskeren ze een slaaptekort op te bouwen.
Naast DSPS hebt u ook het vervroegde slaapfasesyndroom of ASPS. Zij worden heel vroeg wakker, en willen daarom vroeg in de avond gaan slapen. Als ze al geen slaaptekort oplopen, dan wél een tekort aan kwaliteitsvolle sociale contacten.
Meer weten over circadiane ritmestoornissen? Lees dan ook onze blogpost over verstoorde slaapritmes.
5. Slaapgerelateerde bewegingsstoornis
In vergelijking met de andere stoornissen, zou men de slaapgerelateerde bewegingsstoornissen als relatief goedaardig kunnen klasseren. Ze vormen geen gevaar voor uw gezondheid, of die van uw bedpartner. Het gaat hier over eenvoudige bewegingen tijdens de slaap. Genre knarsetanden, of wiegende en ritmische bewegingen met armen en benen.
Lang niet alle slaapgerelateerde bewegingsstoornissen zijn onschuldig. Zo kan het rusteloze benen syndroom u flink wat last bezorgen. Het wordt ook wel RLS genoemd, naar het Engels Restless Legs Syndrome. Hierbij beweegt de patiënt met de benen om een onaangenaam gevoel te verlichten.
6. Slaapgerelateerde ademhalingsstoornis
Het woord zegt het zelf: bij een slaapgerelateerde ademhalingsstoornis heeft de patiënt moeite met ademen tijdens de slaap. Aan de bekendste stoornis wijdden we al een blogartikel: slaapapneu.
Slaapapneu komt meestal voor bij mensen met overgewicht. Vaak gaat het ook gepaard met (luid) snurken. De ademhaling stopt zelfs gedurende enkele seconden. Mensen met slaapapneu slapen ook niet diep genoeg en worden – al dan niet bewust – geregeld wakker tijdens de nacht.
Verbeter uw nachtrust.
Een goede nachtrust is essentieel om goed te recupereren. Lees meer over het best ondersteunende bed van Dorsoo.
Behandeling van slaapstoornissen
De behandeling van slaapstoornissen kan gaan van een betere slaaphygiëne tot medicatie. Sommige slaapstoornissen zijn ook genetisch bepaald, waardoor ze soms sowieso onbehandelbaar zijn.
1. Insomnie
Voor de behandeling van insomnie gaat u best langs bij de huisarts of de specialist. Hij schrijft eventueel een behandeling met medicijnen voor. Maar misschien is dat helemaal niet nodig. Onze tips? Verzorg uw slaapgewoontes. Ontspan voor u gaat slapen, geen koffie of zware maaltijden ’s avonds, denk aan een goede lattenbodem en matras, …
2. Hypersomnie
Een vast slaappatroon in het slaap-waakritme is het belangrijkste om hypersomnie tegen te gaan. Wat narcolepsie betreft: die aandoening valt niet te genezen. Ze is wél in te dammen met medicatie.
3. Parasomnie
Parasomnie komt in vele vormen. Sommige soorten hebben geen medische behandeling nodig, andere dan weer wel. Bespreek het met uw huisarts. Of bekijk alvast eens de website van de KU Leuven.
4. Circadiane ritmestoornis
Ook hier dringt een bezoek aan de huisarts of de specialist zich op. Want de afwijking in de werking van uw biologische klok of in de regulatie van uw slaap, is wellicht genetisch. Denkt u dat uw levensstijl een rol speelt? Dan is het tijd om die aan te pakken. Begin alvast met ’s avonds op tijd naar bed te gaan, en op tijd op te staan. Of althans: probeer dat te doen.
5. Slaapgerelateerde bewegingsstoornis
Hebt u flink last van een slaapgerelateerde bewegingsstoornis, zoals bijvoorbeeld het rusteloze benen syndroom of RLS? Ga ook dan langs bij huisarts of specialist. Bij de behandeling van slaapgerelateerde bewegingsstoornissen schrijven zij medicatie voor, gecombineerd met specifiek advies.
6. Slaapgerelateerde ademhalingsstoornis
Zoals gezegd: de meest voorkomende slaapgerelateerde ademhalingsstoornis is slaapapneu. Bij de meer ernstige gevallen van slaapapneu kan de gespecialiseerde arts beslissen om ’s nachts een zogenaamd CPAP-masker te plaatsen. Dat masker houdt de luchtwegen open. De arts kan ook een operatie overwegen. Wat kunt u sowieso nu al doen? Stoppen met roken en met alcohol drinken: het helpt om de klachten aan te pakken.
Gerelateerde artikels
